NEDEN MÜBAREK GECELER

NEDEN MÜBAREK GECELER

Gece'nin Önemi:

Gece, Allah’ın varlığını ve tekliğini gösteren ayet (delil)lerden biri sayılmış ve gece(leyl) Allah’ın kasemine de konu olmuş bir zaman parçasıdır. Bu mübarek geceler Yüce kitabımız Kur’an’da “Leyle-i Mübarek, Leyle-i İsra ve Leyle-i Kadir” gibi tamlamalarla kullanılmıştır. Bu ifadelerle altı çizilmek istenen “gece kavramı”dır. 

Neden Mübarek Geceler?

Mukaddes ve eşsiz kitabımız Kur’an-ı Kerim gece nâzil olmaya başlamış ve indiği gece gecelerin sultanı, indiği ay ayların sultanı, indiği Peygamber Resullerin Sultanı  ve indiği ümmet de ümmetlerin sultanı olmuştur.

Mescid-i Haram’dan Mescid-i Aksa’ya, oradan semalara yapılan: “O kadar (yaklaştı) ki iki yay arası kadar, hatta daha yakın oldu.”[Necm 53/9] Ayetinde ifadesini bulan nokta da Allah katına konuk olan Efendimiz’in bu esrarengiz yolculuğuna “İsra ve Mirac” ismi verilmiştir ki, gece vuku bulmuştur.

İslam’ın en önemli olaylarından olan Hicret, gece başlamıştır. Böylesine büyük olaylara sahne olan gece, insanların şahsiyet eğitiminde ve iç zenginliği elde etmelelerinde önemli bir zaman unsurudur. Rasulullah (S.A.V.)’e risaletin ilk yıllarında şöyle çağrıda bulunmuştur. “Ey örtüsüne bürünen (sarılan) Peygamber! Kalk ve azı hariç, uzun uzun ibadet et.”[Müddessir 73/1-3] Rivayete göre şanlı Peygamberimiz ve ashabı beş vakit namazın farziyyetinden önce (ki on yıllık süre içinde) zorunlu olarak gece (teheccüd) namazına devam etmişlerdir. Bu, İslam’ın tüm yükünü omuzlarında taşıyacak olan çekirdek kadronun şahsiyet eğitiminin ifadesidir. “Gecenin bir kısmında uyanarak, sana mahsus bir nafile (teheccüd) namaz kıl.”[İsra 17/79] “O’na secde et ve uzun uzun gecelerde O’nu tesbih et.” [İnsan 7/26] ayetleri ile Allah Rasülüne talimat verilmiş ve: “Geceleri pek az uyurlardı. Onlar seherlerde istiğfarda bulunurlardı.” [Zariyat 51/17-18] buyruğu ile de olgun müslümanların özelliklerinden bahsedilmiştir.

Mübarek Geceler

Mübarek geceler, dînî eserlerde geçen “el-leyâlî el-mübâreke” tabirinin tercümesi olup, kutlu geceler, dinî yönden özel önemi olan geceler demektir. Bu tabir, tekil şekliyle “leyle-i mübâreke” şeklinde Kur’an-ı Kerim’de geçer. Mübarek geceler denince, ülkemizde “Kandiller” veya “Kandil Geceleri” tabir edilen (takvimdeki sırasına göre) Regaib, Mirâc, Berat, Kadir ve Mevlid geceleri kastedilir. Bunlar “leyl” (gece) kelimesi ile  isim tamlaması yapılarak Leyle-i Mirac (arapça:leyletü’l-mi’râc), Leyle-i Kadir (arapça:leyletü’l-kadr)... şeklinde anılırlar. Bunlarla beraber, her haftanın Cuma ve Pazartesi  günlerine bağlayan geceler ile ramazan bayramı gecesi, kurban bayramı geceleri, muharrem ayının ilk gecesi ve âşûrâ gecesi gibi geceler de bu kapsamda kabul edilir. 

Niye Kandil Gecesi

Özel olarak kutlanan (ve özel ibadetler ifa edilen) beş mübarek geceye kandil denilmiştir. Osmanlılarda II. Selim (1566-1574) döneminde, camiler aydınlatılıp minarelerde kandiller yakıldığı için mübarek addedilen bu gecelere  “kandil geceleri” denilmiştir. Hicrî takvimdeki sırasıyla; Mevlid Kandili, Regâib Kandili, Mi’rac Kandili, Berat Kandili, Kadir Gecesi olarak kutlanmaktadır.

Mübarek geceler  önemine binaen asırlardır Cenab-ı Allah’ın "Ey inananlar, Allah'tan korkun ve kişi, yarın için ne (yapıp) gönderdiğine baksın. Allah'tan korkun; çünkü Allah, yaptıklarınızdan haberdardır."[Haşr,18] emri düşünerek  kutlanmaktadır. Görülüyor ki, Cenab-ı Hak, insana yaptığı işlerine ve ibadetine göre değer vermekte ve bu işleri ne maksatla yaptığına bakmaktadır. Sevgili Peygamberimize hitaben: “(Habibim) de ki: Eğer duanız ve ibadetiniz olmasa, Rabbiniz size ne diye değer versin...”[Furkan 25/77] Enes b. Mâlik (R.A.)’den bir rivayete göre Peygamberimiz (S.A.V.) Receb ayı girdiğinde şöyle dua ederdi: “Ey Allahım! Receb ve Şaban ayını bize mübarek kıl ve bizi Ramazan’a ulaştır.”

Milletimizin büyük çoğunluğu dînî gün ve gecelerimizi sevinçle karşılarlar, tebrikleşirler, camilere dolarlar. Asırlardan beri bütün müslümanlar, pek feyizli, bereketli ve birbirinden sevap ve fazilet bakımından pek güzel ve bir nevi hasat mevsimi olan bu üç aylara erişmenin manevî hazzını duymuşlar ve hatta birçok kardeşlerimiz bu mübarek ayları oruçlu geçirmişlerdir. 

Regâib Gecesi:

(Receb Ayının ilk Cuma gecesi)

“Regâib” rağbet olunan, bol ihsan ve değerli hediyeler demektir. “Receb Ayının ilk Cuma gecesi”ne “Regâib Gecesi” denmiştir. Değerli Rasülullah’ın o gece annesinin rahmine düştüğü rivayet edilmektedir. Bu kutlu gece Müslümanlar tarafından Regâip Kandili olarak isimlendirilip kutlanmaktadır.

Recep Ayı mukaddes bir aydır. “Ramazana hazırlık” Recep ayının gelmesiyle başlar. 

Sevgili Peygamberimiz (s.a.v) bu aylarda daha çok ibadet eder ve Enes b. Mâlik'ten rivayet edildiğine göre, Recep ayı girdiği zaman şöyle dua ederdi:

اَللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِي رَجَبٍ وَشَعْبَانَ وَبَلِّغْنَا رَمَضَانَ.

Allah'ım! Recep ve Şâban aylarını hakkımızda mübarek eyle, bizi Ramazan ayına ulaştır!”   (Taberânî, el-Mu'cemü'l-evsat, IV, 189)

Recep ay'ı, içinde iki kandil gecesi bulunması açısından faziletli bir aydır. Receb ayının ilk cuma gecesi Regâip kandilidir.

Miraç Gecesi(Recep ayının 27. Gecesi): 

Mirâc, çıkılan yer ya da merdiven demektir. Recep ayının içinde bulanan bir başka gece de feyiz ve bereketin coştuğu mübarek Miraç Gecesidir. Miraç gecesi, Allah Teâlâ’nın sevgili kulu ve rasûlü Hz. Muhammed (SAV)’i; Mekke’deki Mescid-i Haram’dan, Kudüs’teki Mescid-i Aksa'ya götürdüğü (Bkz. İsra, 1) ve oradan da kendi huzuruna yükselttiği bir gecedir. Bu mucize olayın Recep ayının 27. Gecesi’nde gerçekleşmiş olduğu rivayet edilmektedir.Miraç bir yükseliştir, bütün süfli duygulardan, beşeri hislerden tertemiz bir kulluğa, en yüce mertebeye yükseliştir. Bu ulvi seyahat mucizelerin en büyüğüdür.  Bu kutlu gece Müslümanlar tarafından Mirâç Kandili olarak isimlendirilip kutlanmaktadır.

Miraç’ta Verilen Hediyeler

Miraç olayının, Müslümanlar için önemli sonucu Miraç’ta verilen hediyelerdir. Nitekim bir hadiste bu hediyeler şöyle ifade edilmiştir:

فَأُعْطِيَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ثَلَاثًا : أُعْطِيَ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسَ، وَأُعْطِيَ خَوَاتِيمَ سُورَةِ الْبَقَرَةِ، وَغُفِرَ لِمَنْ لَمْ يُشْرِكْ بِاللهِ مِنْأُمَّتِهِشَيْئًا ، الْمُقْحِمَاتُ

“Miraçta Hz. Peygamber (s.a.v.)’e şu üç şey verildi:

Beş vakit namaz,

Bakara Suresinin son kısmı (Amenerresulü),

Bu ümmetten Allah’a şirk koşmayan kimselerin günahlarının bağışlanacağı müjdesi.”

(Müslim,İman, 279)

"Namaz mü’minin Miracı" olduğu için İslâm dininin temel direği olmuştur. Nasıl ki, Sevgili Peygamberimiz (s.a.s.), Miraç'ta vasıtalardan arınmış olarak, Mevlâsı ile buluştu ise; mümin de namazda vasıtasız olarak doğrudan doğruya Rabbinin huzuruna çıkar, sadece O'na kulluk etme ve sadece O'ndan yardım isteme fırsatı bulur. Öyle ise, mümin günde beş vakit namazını dikkatle ve huşu içerisinde kılacak olursa, o namaz onun için bir Miraç olur ve kul onunla Hakk'a yol bulur.

Berat Gecesi(Şaban Ayının 15. Gecesi):

Berât, berâet (“el-berâ’e”) kelimesinin türkçedeki kullanışı olup; berî olma, aklanma, temiz ve suçsuz çıkmak demektir. Kamerî aylardan olan Şaban’ın 15. Gecesine isabet eden geceye Berât Gecesi anlamında “Leyle-i Berât” denmiştir. Bu gece Müslümanlar tarafından Berât Kandili olarak isimlendirilip kutlanmaktadır.

Berat Kandili; günahlardan kurtulmak, manen temize çıkmak, ilâhî affa ulaşmak için Hz. Allah’ın biz Müslümanlara lütfettiği kıymetli bir zamandır. Bu gece rahmet gecesidir… 

Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) şöyle buyuruyor:

‏"‏إِذَا كَانَتْ لَيْلَةُ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فَقُومُوا لَيْلَهَا وَصُومُوا يَوْمَهَا‏.‏

 فَإِنَّ اللَّهَ يَنْزِلُ فِيهَا لِغُرُوبِ الشَّمْسِ إِلَى سَمَاءِ الدُّنْيَا فَيَقُولُ:

 أَلاَ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ فَأَغْفِرَ لَهُ

 أَلاَ مُسْتَرْزِقٌ فَأَرْزُقَهُ

 أَلاَ مُبْتَلًى فَأُعَافِيَهُ

 أَلاَ كَذَا أَلاَ كَذَا حَتَّى يَطْلُعَ الْفَجْرُ ‏"

“Şaban ayının 15. gecesi olduğunda o geceyi ibadetle geçirin,

Gündüzünde de oruç tutun. Çünkü Yüce Allah, bu gece güneşin batışından fecre kadar (olan sürede) dünya semasına rahmetiyle tecelli eder ve;

"Tövbe eden yok mu, tövbesini kabul edeyim! 

Rızık isteyen yok mu, rızık vereyim!

Şifa isteyen yok mu, şifa vereyim! 

Başka isteği olan yok mu, ona da istediğini vereyim, 

buyurur.”

(İbn Mace, İkâmetü’s-Salât, 191 ( I, 444) Hadis No:1388)

İlahi Aftan Mahrum Kalanlar

Berat gecesinde ilahi aftan mahrum kalanlar… Merhum Elmalılı Muhammed Hamdi YAZIR’ın Hak Dini Kur’an Dili isimli tefsirinde belirtildiğine göre;

Anne ve babasını incitenler,

Büyücüler,

Başkalarına kin besleyenler,

İçki düşkünleri bu gecenin faziletinden yararlanamazlar” (Elmalı, a.g.e. VI/4293)

Kadir Gecesi(Ramazan Ayının 27. Gecesi):

Kadir; “Mübarek” kutlu bereketli ve hayrı bol, kutsî değeri olan demektir. Kur’an-ı Kerim’de Kadir sûresinde bu geceden tazimle söz edilir ve “bin aydan hayırlı, meleklerin ve Ruhu’l-Kudüs’ün indiği, tâ fecre dek esenlik dolu bir gece” olduğu anlatılır; özellikle Kur’an’ın o gecede indirildiği vurgulanır. “Kadir” kelimesi sözlükte, güç yetirmek manasının yanısıra; hüküm, takdir, şeref, ululuk ve tazyik gibi anlamlara da gelir. “Kadir Gecesi”nde bu manaların her biri mevcuttur. Bu gecenin Ramazan Ayının 27. Gecesi olduğu hususunda büyük oranda ittifak edildiğine kanaat getirilmiştir. 

Bir hadis-i şerifte:

“Kim inanarak ve sadece Allah rızası için Kadir gecesinde kalkarsa (o geceyi ihya eder, değerlendirirse) geçmiş günahları bağışlanır.” buyurulur. 

Bir başka hadiste: 

“Ondan mahrum olan çok büyük şeyden mahrum olmuştur”

buyurulur.

[Müsned, II, 230,285] 

Bin aydan daha hayırlı olan Kadir Gecesi ile ilgili Kadir Suresinde:

اِنَّا اَنْزَلْنَاهُ في لَيْلَةِ الْقَدْرِ ﴿١﴾

وَمَا اَدْرٰيكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ ﴿٢﴾

لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ ﴿٣﴾

تَنَزَّلُ الْمَلٰئِكَةُ وَالرُّوحُ فيهَا بِاِذْنِ رَبِّهِمْمِنْ كُلِّ اَمْرٍ ﴿٤﴾

سَلَامٌ هِيَ حَتّٰى مَطْلَعِ الْفَجْرِ ﴿٥﴾

“Şüphesiz, biz onu (Kur'an'ı) Kadir gecesinde indirdik.

Kadir gecesinin ne olduğunu sen bilir misin? 

Kadir gecesi bin aydan daha hayırlıdır. 

Melekler ve Ruh (Cebrail) o gecede, Rablerinin izniyle her türlü iş İçin iner de iner. 

O gece, tan yerinin ağarmasına kadar bir esenliktir.”

buyurulmaktadır. 

( Kadir, 1-5 ) 

Bu yazı, mübarek gecelere neden kandil denir, önemli gün, üç aylar ve kandiller, neden kandil denir, kandil geceleri tarihleri, kandil gecelerimiz hangileridir, kandil geceleri hangileridir kısaca, kandil geceleri ne zaman kutlanır ile ilgilidir.